Zainspirował reformy Komisji Edukacji Narodowej, stworzył szkołę, której wychowankowie uchwalili Konstytucję 3 Maja, pokazał, że można być człowiekiem nowoczesnym, kierując się wiarą. W najnowszej historii Prowincji wzorowali się na nim odnowiciele Liceum Pijarskiego w Krakowie czy o. Józef Joniec SP, twórca Parafiady. Okrągła rocznica jego śmierci jest dla nas powodem do dziękczynienia Panu Bogu za to dobro. Ks. Konarski, dziękując dobroczyńcom Collegium Nobilium, powiedział: „Prawdziwy wyraz wdzięczności zaświadcza się jednak nie pustym brzemieniem słowa, ale rzeczą samą i pracą”. Za dzieło jego życia dziękujemy zatem, dokładając „wszelkich starań”, aby dzieci i młodzież rozwijali się, „kształcąc: serca – cnotami, umysł – naukami, ciało – ćwiczeniami”, a także myśląc o tym, że od ich rozwoju zależy „jakie będą Rzeczypospolite”. Jednak potrzebujemy także świętować, żeby lepiej poznać ks. Konarskiego i przekonać się, jak wielu ludzi jest nim zainteresowanych. Dlatego za pośrednictwem Internetu zwracam się do całego środowiska pijarskiego, żeby opowiedzieć Wam o zaplanowanych obchodach i ich tematyce. 

Dzięki gościnności Jego Ekscelencji Wiesława Lechowicza Biskupa Polowego Wojska Polskiego oraz Jego Magnificencji Rektora Akademii Teatralnej prof. Wojciecha Malajkata najważniejsze wydarzenia rocznicowe odbędą się w miejscu, w którym ks. Konarski żył i gdzie został pochowany. 4 października o godz. 9.00 w Katedrze Polowej przy ul. Długiej w Warszawie w czasie Mszy Świętej podziękujemy Bogu za dzieło ks. Konarskiego. Zaproszenie do przewodniczenia liturgii przyjął Jego Eminencja Kardynał Kazimierz Nycz Arcybiskup Metropolita Warszawski, a swoją obecność potwierdził o. Pedro Aguado Cuesta, Generał Zakonu Pijarów. 

Tego samego dnia rozpocznie się w Teatrze Collegium Nobilium konferencja naukowa pod hasłem: Ks. Stanisław Konarski SchP ‒ pedagog ‒ pisarz ‒ polityk (więcej o niej na stronie: stanislawkonarski.pl). W konferencji weźmie udział 60 naukowców z 6 krajów, którzy przez dwa dni będą prezentowali dorobek ks. Konarskiego oraz pijarów w XVIII w. z perspektywy historycznej, politycznej, literackiej i pedagogicznej. Organizatorami konferencji są: Katedra Historii Społecznej i Edukacji Instytutu Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Pracownia Literatury Oświecenia Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk oraz nasza Prowincja. W sesjach konferencyjnych będzie można uczestniczyć zdalnie, a na przyszły rok przewidziana jest publikacja referatów. 

Również na scenie Teatru Collegium Nobilium będzie można obejrzeć w tych dniach wyjątkowy spektakl, ponieważ po raz pierwszy na scenie zawodowej zostanie wystawiona pięcioaktowa tragedia pod tytułem: Epaminondas, którą ks. Konarski napisał dla swojej szkoły. Reżyserem przedstawienia przygotowywanego przez Teatr Klasyki Polskiej jest Jarosław Gajewski. 

Z tymi wydarzeniami powiązane są ściśle publikacje o wyjątkowym znaczeniu. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu wydało książkę o. Pawła Zająca OMI Stanisław Konarski przed Świętym Oficjum ‒ opartą na źródłach watykańskich relację z nieznanego dotąd procesu inkwizycyjnego. Oczekiwana jest w tym roku nowa edycja tekstu Epaminondasa przygotowywana w Instytucie Badań Literackich. 

Warto zaznaczyć, że 5 października Szkoła Podstawowa Zakonu Pijarów im. o. Onufrego Kopczyńskiego w Warszawie na Siekierkach będzie obchodziła trzydziestolecie istnienia. Dzieło ks. Konarskiego rozwija się!

Historyczne przeciwności spowodowały, że ks. Konarski nie ma grobu, ale pozostało jego serce przechowywane najpierw w kościele przy ul. Długiej i przekazane w 1882 r. do pierwszej odradzającej się pod zaborami placówki pijarskiej, czyli do Krakowa. Obecna rocznica była okazją, żeby dokonać konserwacji cynowo-ołowianej urny, w której znajduje się serce i zmienić aranżację niszy, w której jest przechowywane w prezbiterium kościoła przy ul. Pijarskiej. Okazją do zgromadzenia się przy sercu ks. Konarskiego będzie ślubowanie uczniów klas pierwszym Liceum Ogólnokształcącego Zakonu Pijarów, którego Patronem jest ks. Konarski. Odbędzie się ono 11 października. 

Obchody te zostały zaplanowanego ze względu na rytm roku szkolnego i akademickiego, ale wszystko wskazuje na to, że wypadną w szczycie kampanii wyborczej. Może to i dobrze? Ks. Konarski był przecież także politykiem. Nie tylko zajmował stanowisko w sporach politycznych, ale cała jego praca edytorska, działalność pedagogiczna i pisarstwo były podporządkowane dobru Ojczyzny. Bezkompromisowo walczył o suwerenność Rzeczpospolitej, postulował zasady państwa prawa i nowoczesnej demokracji, głosił, że polityka ma być rozumna i opierać się na wysokim poziomie moralnym jej uczestników, uczył prowadzenia sporów na argumenty… Im bardziej ten wzór wydaje się nam odległy, tym bardziej potrzebujemy go sobie przypominać. Dziedzictwo oświecenia stanisławowskiego stworzyła rzesza wybitnych ludzi. Ks. Konarski utorował im drogę Ustawami szkolnymi. Dokonał tego, kierując się wiarą i wypełniając powołanie pijarskie, którego uczył się u źródła ‒ w Collegium Nazarenum. Jego dziedzictwo nas zobowiązuje. 

o. Mateusz Pindelski SP

Prowincjał Zakonu Pijarów